İstanbul ve Çevresindeki Tarihsel ve Aletsel Dönem Depremleri Açıklamalı Kronolojisi

08 Aralık 447 Depremi Y e r: 40.80° K - 29.60° D; l0 : IX Artçı sarsıntıları 40 gün sürmüş bir depremdir. İstanbul kentinin kara surla­rındaki 57 burç hasar görmüştür. İmparator Konstantinos tarafından yaptırılan onarım çalışmaları 2 ayda tamamlanmıştır. Bu onarımla ilgili bir yazıt Mevlevi­hane kapısında bulunmaktadır (Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, 1994, C. 7, s. 79). 

15/16 Ağustos 555 Depremi Y e r: 41.04° K - 28.98° D ; l0 : X İstanbul kentini çeviren surlarda ve bazı kiliselerde önemli hasar ve yıkılma­lar meydana gelmiştir. Ege Adaları'nda ve Anadolu’nun geniş bir kısmında his­sedilen bu deprem Marmara Denizi’nde sismik dalgalar oluşturmuştur (K. Ergin vd., 1967, s. 148). 

26 Ekim 740 Depremi Y e r: 40.80° K - 29.00° D ; l0 : VIII İstanbul'da büyük hasara yol açmış bir depremdir. Aya İrini Kilisesi dahil bir çok bina hasar görmüş, İstanbul surları harap olmuştur. İmparator III. Leon sur­ların onarımı için özel bir vergi koymuş ve fon oluşturmuştur. Bu onarım faaliyeti surlarda bulunan 11 adet yazıtla belgelenmiştir (Dünden Bugüne İstanbul Ansk.1994, C.7, s.79). 

? Ocak 1010 Depremi Y er: 41.00° K - 29.00° D ; l0 : VIII Artçı sarsıntıları 2 -3 ay sürmüş bir depremdir. Dışmerkezi Sarayburnu kıyısı yakınında yer alan bu depremde bugünkü Fatih Camii'nin yerinde bulunan Havarium Kilisesi yıkılmıştır. 

Zelzele bile sansürcüleri durduramıyor. Bir gazetenin kapatılmasını engellemiyor.

 

Ahmed Rasim'in anısı

"Osmanlı basın tarihinin en uzun süreli gazetelerinden olan İkdam yeni çıkmaktadır. ... İkdam'ın üçüncü günü de parlak geçmişti. Dördüncü gün matba­aya gelmiştim. Şinasi’yi pek ziyade suratsız gördüm. Zaten biraz deliliği de vardı. Yine birine kızmış dedim ise de bir de gazeteyi gösterdiler ki fıkralardan birinde (Mösyö Cenab-ı Padişahileri) dizili değil mi! Eyvah!.. 

Dehşet!.. Baş mürettip, gece gelen sansür provalarındaki sansür tahsislerinden (mösyö) kelimesini almış, fıkranın (Cenab-ı Padişahileri) ile başlayan satırlarından birinin başına yerleştirmiş değil mi?

Kurtuluş imkânı yok!.. Gazetenin kapatılmasından başka örfen, idareten, siyaseten tazyike uğramak ve tazyik manasının o devirde ifade et­tiği bütün sonuçlarına uğramak.. Hepimizin birer tarafa ekilmek ihtima­li yüzde yüz!,.

Matbaa döndü döndü başıma geçti, Şaşaladım. Bu kadar emek, bu kadar birikmiş emel ile beraber biz de kaynayacaktık.

Yazı işleri odasında idik. Çenemizi de çok açamıyorduk. Cevdet Bey ellerini ovuşturuyor, Şinasi sert sert sigarasını çekip başını pencereye çevirmiş, hiçbirimizin yüzüne bakmıyor, bu endişe dakikalar geçtikçe yerini ıstıraba bırakıyordu.. Herkesin yüreğindeki (çare) çırpmıyor, fakat kanatları rahatımızı zedeliyordu. Bu kederli hal içinde iken dünyanın en müthiş sarsıntılarından bir sarsıntı matbaayı salladı. Asıl ölüm, son de­rece kuvvetli bir zelzele İstanbul’u yıkmaya başladı. Aman Allah!.. O ne feryad, o ne ağlamalar’.. O ne koşuşma.. O ne yardım istemeler’.. Acaba.

Geçiyor?.. Matbaanın duvarları açılıp kapanıyor, o müthiş velvele arasında kulakları sağır edecek patlayışlar işitiliyor, çoluk-çocuk sokak­lara. caddelere fırlamış.. Ağlayan, deliren, düşen, yaralanan, koşan, diva­neler gibi duvardan pencereden atlamak isliyor.. Evladım, anneciğim, kardeşim, babacığım, diye bağıran mı istersiniz’..

Herkes şehrin bir dakikadan bir dakikaya batıp yok olacağını bekli­yor, herkes can kaygusuna düşmüş, şaşırmış, ağlamaklı ve perişan hal­de...

Siz şimdi buna ne dersiniz!.. Matbaa idaresinin bir memuru elinde bir (Kapatma talimatı) çıka gelmesin mi?.. Hıfzı Beyi şimdi anladınız mı? İstanbul’da kimsenin canı emin değil iken bile vazifesini (?) görü­yordu. İkdam ilk çıkış gününün dördüncüsünde, o müdhiş zelzele ara­sında kapatılıyordu! ... "

[Ahmed Rasim; “İkdam'ın 29’uncu Yıl Dönümü" tç. Münir Süleyman Çapanoğlu: Basın Tarihine Dair Bilgiler ve Hatıralar (İstanbul: Hür Türki­ye Dergisi Yayınlan, 1962) s. 53-54].

Not: Bu anıda iki yanlış bulunmaktadır. 

1. İkdam'ın 4. gün kapatıldığı yazılır ki aslında İkdam 6. gün kapatıl­mıştır. 

2. Anıda tashih hatalı cümle "Mösyö cenab-ı Padişahileri" olarak gel­mektedir. Oysa gazetede "Mösyö cenab-ı şehriyarileri" cümlesi geçmek­tedir. [Bkz. İkdam no:6 10 Temmuz 1894/28 Haziran 1310/6 muharrem 1312,s.l].

Cogito, savı: 20, 1999

Freedom House'un Siyasal Haklar ve Sivil Özgürlükler İçin Kont­rol Listesi

 

Yaşadığınız devleti düşünerek 1-7 arası puan veriniz. (1) en yüksek puandır her şeyin yolunda olduğunu gösterir. 

Siyasal Haklar

1. Devlet başkanı ve/veya hükümet başkanı ya da öteki üst düzey yetki­liler özgür ve adil seçimlerle seçiliyor mu?

2. Yasama organı temsilciliği seçimleri özgür ve adil mi?

3. Adil seçim yasalan, eşit kampanya yapma fırsatları, adil oylama ve oy pusulalarının dürüst sayımı var mı?

4. Seçmenler, özgürce seçilmiş temsilcilerine gerçek bir güç sağlayabili­yorlar mı?

 5. İnsanlar, tercihlerine göre farklı siyasi partilerde ya da rekabet halin­deki diğer siyasi gruplarda örgütlenme hakkına sahipler mi ve sistem rekabet halindeki bu siyasi parti ve grupların iniş çıkışlarına açık mı?

6. Dikkate değer bir muhalefet oyu, de facto muhalefet gücü ve muhalefe­tin seçimlerle desteğini artırması ya da güç kazanması için gerçekçi bir olasılık var mı?

7. İnsanlar ordu, dış güçler, totaliter partiler, dinsel hiyerarşiler, ekono­mik oligarşiler ya da başka bir güçlü grubun tahakkümünden azade­ler mi?

8. Kültürel, etnik, dinsel azınlıklar ve de öteki azınlık gruplar, makul öl­çüde kendi kaderlerini tayin etme hakkına öz-yönetime, özerkliğe ya da karar alma sürecine gayriresmi bir konsensüs yoluyla katılma ola­nağına sahipler mi?

9. (İhtiyari) Sistem, partilerin ya da seçim süreçlerinin olmadığı gelenek­sel monarşilerde halkla istişareye olanak sağlıyor mu, politikanın tar­tışılmasını teşvik ediyor mu ve yöneticiye dilekçe verme hakkı tanıyor mu?

10. (İhtiyari) Hükümet ya da işgalci güç bir kültürü yok etmek ya da si­yasi dengeyi başka bir grup lehinde bozmak için bir ülkenin ya da bölgenin etnik kompozisyonunu kasıtlı olarak değiştiriyor mu?