 |
| Peri Bacaları Foto: Burcu Karaman |
Kapadokya
bölgesinde rastladığımız peri bacaları, bölgede yer alan Erciyes Dağı, Hasan Dağı,
Göllüdağ ve Karacadağ gibi volkanların etkin halde bulunduğu Üst Miyosen
devrinde (günümüzden yaklaşık olarak 10 milyon yıl önce) vuku bulan lav
püskürmeleri sonucunda, yani bir doğa olayı sonucunda, oluşmuşlardı.
Ancak bu
doğal oluşumlar insan eliyle değişime uğratılmıştır. İçleri insanlar tarafından
oyularak, bölgede kaya dam denilen konutlar ortaya çıkmış, peri bacalarının bir
kısmı da içleri oyularak birer ibadet mekânı, kilise, haline getirilmiş ve Hıristiyan
dinsel hayatını yansıtan pek çok duvar resmiyle bezenmiştir.
İşte peri bacaları,
doğanın yarattığı şeylerin insanın müdahalesiyle dönüştürülmesine, yani
kültüre güzel bir örnektir. İnsanlar bu yolla temel ihtiyaçlarından birini,
yani barınma ihtiyacını karşılamışlardı ama onunla da yetinmediler ve bu kaya
damlara dinsel işlevler de verdiler. Biz bu insan elinden çıkma oluşumları doğada
bulamayız. Üstelik bu doğal oluşumlar insanın imgelem dünyasında da pek çok başka
türlü etki meydana getirerek yeni yaratımlara dönüşmüştür. Peri bacası adı
bile ona örnektir.
İnsanlar izledikleri bu doğal oluşumlarla kültürel olarak düşünce
dünyalarında ve somut olarak yaratmış oldukları başka imgeler arasında ilişki kurmuşlar;
doğaüstü bir varlık olarak tasarladıkları periler ve ısınma ve yemek pişirme
ihtiyacını giderirken icat ettikleri baca kavramlarını bu doğal oluşumlara
yükleyerek onlara anlam kazandırmışlar onlara ad vermişlerdir.
Görüleceği gibi
bir doğa oluşumu, en temel bir ihtiyacımızdan başlayarak düşünce dünyamızın
uçlarına uzanan geniş bir yelpazede insanın kullanım ve anlamlandırmasına konu
olmuş ve kültürel olarak insan tarafından dönüştürülmüştür; o artık sadece doğal
halinde bir şey değil insanın maddî ve manevî müdahalesiyle kültürel bir yaratımdır
da aynı zamanda... İşte bu yaratımların tamamına ve doğanın sunduğu zemin
üzerine kurduğumuz beşerî dünyaya kültür diyoruz.
Antropoloji
Yazarlar: Prof.Dr. Suavi AYDIN, Prof.Dr. Yılmaz Selim ERDAL
Editör: Doç.Dr. Handan ÜSTÜNDAĞ
Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2013/7, s:24
DİĞER bloglarıma da bkz.
"MAYA MOR RASTGELE KARŞILAŞMALAR" TEFRİKA ROMAN
https://tefrika-mayamor.blogspot.com/
TARİH EĞİTİMİ
https://tarihegitimi.blogspot.com/
ANLATI, ÖYKÜ, OYUN
https://babillkulesi.blogspot.com/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder